Porady logopedy

Na przyswojenie mowy wpływa wiele czynników:
- prawidłowy rozwój psychomotoryczny( w tym sprawność narządów mowy i słuchu),
- ogólny poziom intelektualny,
- zdolności specjalne (uzdolnienia językowe),
- warunki społeczno- wychowawcze
Wybitny polski logopeda- prof. Leon Kaczmarek przedstawił XII przykazań logopedycznych ,w których zawarł praktyczne rady dla osób sprawujących opiekę nad dzieckiem.

XII PRZYKAZAŃ LOGOPEDYCZNYCH

Mów jak najwięcej do swego dziecka od pierwszych dni po urodzeniu. Mów powoli, spokojnie i ciepło, najlepiej z bliska, patrząc na jego twarz. Przyzwyczajaj je do melodii i rytmu mowy.
Śpiewaj i czytaj swojemu dziecku, zachęcaj je do śpiewania razem z Tobą.
Często zwracaj się bezpośrednio do dziecka, używaj jego imienia. Słuchaj kiedy dziecko mówi do ciebie, okazuj zainteresowanie bo to stymuluje chęć do mówienia
Nie nadużywaj zdrobnień. Dostarczaj prawidłowych wzorców wypowiedzi, mów poprawnie. Nie powtarzaj wytworów językowych dziecka. To Ty jesteś dla niego przykładem, ono uczy się mowy od Ciebie.
Staraj się aby dziecko do 12 miesiąca życia było karmione piersią. To dobry trening dla mięśni, od których sprawności, w dużej mierze, zależy poprawna wymowa.
Zwracaj uwagę na sposób oddychania. Dziecko podczas spoczynku powinno oddychać przez nos a nie przez usta.
Obserwuj dziecko, czy i jak reaguje na dźwięki z otoczenia. Dobry słuch jest warunkiem rozwoju mowy.
Nie zmuszaj dziecka do powtarzania słów zawierających głoskę, którą źle wymawia, gdyż to tylko utrwala złą wymowę.
Zbyt długie ssanie smoczka , palca lub przedmiotów może spowodować zniekształcenie zgryzu i przyczynić się do nieprawidłowej wymowy.
Zawsze zaniepokoić powinno Cię, gdy dziecko unika kontaktów słownych oraz gdy chętniej posługuje się gestem niż słowem.
Nie wierz w obiegowe opinie typu, że ,, chłopcy uczą się mówić później niż dziewczynki’’. Bądź czujny słysząc o swoim dziecku zdanie ,, jest jeszcze za wcześnie na działanie, dziecko ma czas’’ albo ,,przyjdzie czas- będzie mówił’’.
Na bieżąco kontroluj zgryz i stan uzębienia dziecka- to jest część aparatu mowy.

PROŚBA LOGOPEDY DO RODZICÓW DZIECI Z ZABURZENIAMI MOWY
Rodzice!
Tak wiele potraficie i możecie zrobić dla swojego dziecka. Czy wiecie jednak, że dla jego rozwoju potrzebny jest także prawidłowy rozwój mowy, że nie wystarczy tylko nakarmić je i ubrać?
Jeśli naprawdę je kochacie, zróbcie coś:
• by mówiło poprawnie, bo dzieci śmieją się z niego,
• bądźcie cierpliwi, gdy mu coś nie wychodzi i nie zniechęcajcie się,
• urozmaicajcie ćwiczenia z nim, bo nużą je ciągle te same zajęcia,
• nie każcie mu ćwiczyć za długo, bo nie może skupić się na wykonywanym zadaniu dłużej niż 20 minut,
• powtarzajcie z nim materiał ćwiczeniowy

DZIECKU ZALEŻY NA UZNANIU LOGOPEDY; PRZYGOTOWUJCIE JE TAK DO ZAJĘĆ, BY BYŁ ZADOWOLONY:
• bądźcie konsekwentni i nie pozwalajcie mu na wymigiwanie i wykręty od ćwiczeń,
• nie przerywajcie rozpoczętej terapii, bo dziecko chciałoby mówić tak dobrze , jak inne dzieci,
• starajcie się zauważyć każdy jego sukces
CHWALCIE JE I NAGRADZAJCIE. TO DLA NIEGO BARDZO WAŻNE !!!
Widzicie sami, że:
•rezultat terapii logopedycznej zależy w bardzo dużym stopniu od Was
• pomóżcie zatem swojemu dziecku opanować prawidłową wymowę
• terapia logopedyczna nie polega na samym przychodzeniu do logopedy
• konieczne jest dokładne, systematyczne wykonywanie w domu jego zaleceń
• nie wynaleziono jeszcze cudownej pigułki, która sprawi, że Wasze dziecko będzie mówiło poprawnie, nie czekajcie wiec na nią.
REZULTATY TERAPII LOGOPEDYCZNEJ UZALEŻNIONE SĄ W BARDZO DUŻYM STOPNIU OD:
• Waszego zaangażowania,
• motywacji i systematyczności ćwiczeń,
•metod wspierających główną metodę terapii

ROZWÓJ JĘZYKOWY DZIECKA

Podstawowym środowiskiem kształtowania myślenia i mowy dziecka jest rodzina. Rozwój tych funkcji przebiega tu samorzutnie w związku z różnorakimi sytuacjami dnia powszedniego : ubieraniem, rozbieraniem, myciem, jedzeniem, zabawą, zajęciami domowników itp. Dziecko ma okazję pytać o wszystko na bieżąco i zwykle otrzymuje cierpliwą odpowiedź. Ma to szczególne znaczenie w tzw. wieku pytań i przekory, gdy dziecko zasypuje domowników lawiną pytań, i to pytań łańcuchowych. Tym sposobem wyzwala się mowa sytuacyjna. Czynniki uczuciowe oraz atrakcyjne zdarzenia wzbogacają i dynamizują mowę (np. nowy ubiór czy meble, większe porządki, uroczystości domowe itp.).Wynika stąd wyjątkowa i niezastąpiona rola rodziny. Ale rolę tę nie każda rodzina pełni dobrze. Częstokroć rodzice, a zwłaszcza dziadkowie, sami przyczyniają się do powstawania zaburzeń mowy przez zbytni liberalizm, a nawet naśladowanie dziecięcej wymowy(tzw. spieszczanie) lub – odwrotnie-przez nadmierny rygoryzm, przecenianie możliwości dziecka, popisywanie się nim, ustawiczne wytykanie i poprawianie błędów, które w tym czasie mieszczą się w granicach normy rozwojowej. Jeżeli dziecko zbyt długo pozostaje jedynie w kręgu rodziny, nie nawiązuje kontaktów z szerszym środowiskiem społecznym, może wykształcić się mowa zrozumiała tylko dla domowników. Ci- prawem nawyku- nie dostrzegają narastających nieprawidłowości i są potem bardzo zdziwieni gdy w przedszkolu, a czasem dopiero w szkole, dowiedzą się, że ich dziecko mówi wadliwie.
Warunkiem prawidłowego wymawiania wszystkich głosek jest m.in. sprawne działanie narządów mowy. Realizacja każdej głoski wymaga innego układu artykulacyjnego i innej pracy mięśni. Toteż narządy mowy trzeba tak ćwiczyć, jak pianiści ćwiczą sprawność palców.
Ćwiczenia narządów artykulacyjnych mają na celu wypracowanie zręcznych i celowych ruchów języka, warg i podniebienia. Dziecko musi mieć wyczucie danego ruchu i położenia poszczególnych narządów mowy. Wiele dzieci (a nawet dorosłych) nie ma wyrobionego czucia położenia języka.

Przykłady ćwiczeń języka:
1.Unoszenie języka za górne zęby i cofanie go do podniebienia miękkiego.
2. Dotykanie językiem zębów trzonowych górnych i dolnych.
3. Język w przedsionku jamy ustnej, oblizywanie zębów (ruch okrężny)
4. Mlaskanie czubkiem języka. Mlaskanie środkiem języka.
5.Przyssanie języka do podniebienia przy szeroko otwartych ustach.

Przykłady ćwiczeń warg:
1.Szerokie otwieranie i zamykanie ust. Wysuwanie warg do przodu(jak przy głosce u), rozchylanie warg(jak przy samogłosce e).
2. Układanie dolnej wargi na górną i górnej na dolną.
3. Dolną wargą zasłonić dolne zęby, górną –górne zęby
4. Dmuchanie przez złączone wargi, lekko wysunięte do przodu(parskanie, cmokanie)
Dopiero po wyćwiczeniu narządów artykulacyjnych , po osiągnięciu dostatecznej sprawności ruchowej i czuciowej mamy szansę skorygować wymowę dziecka.
Mówienie jest nierozłącznie związane z oddychaniem. Inny jest sposób oddychania wtedy, gdy milczymy, a inny, gdy mówimy. Podczas spoczynku oddychamy nosem: wdech i wydech są niemal zrównoważone co do długości trwania. Natomiast w czasie mówienia oddychamy przede wszystkim ustami: wdech jest szybki i krótki, wydech długi, powolny. Mówiąc nabieramy tyle powietrza, ile potrzeba do wypowiedzenia wyrazu czy zdania. Ćwiczenia oddechowe mają na celu pogłębienie oddechu, rozruszanie przepony, wydłużenie fazy wydechowej.
Przykłady ćwiczeń oddechowych:

Puszczanie baniek mydlanych
Zdmuchiwanie kawałka papieru z gładkiej lub chropowatej powierzchni
Dmuchanie na zawieszone na nitce krążki lub kulki waty
Wypuszczanie powietrza z balonika, piłki (długie ssssssss)
Odtajanie zamarzniętej szyby- chuchanie na ręce bo zmarzły

Przykłady ćwiczeń na rozruszanie przepony:

Naśladowanie śmiechu różnych ludzi:
- staruszki: he , he, he
- kobiety: ha, ha, ha
- mężczyzny: ho, ho, ho
- dziewczynki: hi, hi, hi
- chłopca: ha, ha, h
Mowa dziecka wpływa na jego psychiczne i społeczne funkcjonowanie w grupie dziecięcej, na gotowość i dojrzałość szkolną, na sukcesy w nauce czytania i pisania. Jakość mówienia dziecka wpływa na jego samoocenę, sposób wyrażania własnych uczuć oraz odbierania ich ze strony innych. Rodzic musi świadomie i systematycznie obserwować dziecko. Powinien zawsze starannie i zrozumiale mówić do dziecka. Należy często żartować z dzieckiem, uczyć je wyliczanek , prostych piosenek. Szanujmy indywidualność dziecka i uczmy je samodzielności w każdej dziedzinie życia.